خاک پایه و اساس هستی است و در کنار آب‌وهوا، اهمیت زیادی دارد زیرا منبع تولید مواد غذایی انسان است، درواقع 95 درصد غذای انسان از خاک به دست می‌آید بنابراین یکی از منابع مهم و ارزشمند طبیعت است و بدون داشتن خاک سالم حیات و زندگی روی زمین امکان‌پذیر نخواهد بود.
اما در این میان حجم بالا و نگران‌کننده تولید زباله در کشور سلامت خاک را به چالش می‌کشد. بر اساس آمار اعلام‌شده روزانه 58 هزار تن زباله در شهرها و روستاهای کشور تولید می‌شود که 75 درصد آن دفن می‌شود و دفن فقط 5 درصد از این 75 درصد به‌طور بهداشتی صورت می‌گیرد.
بی‌تردید دفن بهداشتی زباله مهم است؛ زباله به‌ویژه پسماندهای تر حجم زیادی شیرابه دارند؛ هر تن زباله تر حدود ۵۰۰ لیتر شیرابه تولید می‌کند، بنابراین می‌توان تصور کرد که در صورت دفن غیربهداشتی آن، چه حجم زیادی شیرابه وارد محیط زیست، آب‌وخاک کشور و از آنجا وارد چرخه غذایی انسان می‌شود.
زباله تنها عامل تهدید خاک نیست، فرسایش نیز به‌عنوان عامل دیگر تخریب خاک نگران‌کننده است. بر اساس آمارهای اعلام‌شده فرسایش خاک در کشور ما سالانه هشت هزار تن در هکتار است که این عدد یک و نیم برابر استاندارد جهانی است؛ درحالی‌که برای ایجاد یک سانتیمتر خاک بین 100 تا هزار سال زمان نیاز است.
زنگ خطر وضعیت خاک کشور در دهه 80 در قالب لایحه‌ای جامع به صدا درآمد که در دی‌ماه 89 به‌صورت لایحه حفاظت از خاک، بعد از تصویب نهایی در دولت به مجلس رفت. در این لایحه بر لزوم حفاظت از خاک در برابر آلودگی و تخریب تأکید شده است.
لایحه حفاظت از خاک بعد از کش‌وقوس‌های فراوان اول مهرماه سال جاری در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که طبق قانون، باید در زمان مقرر توسط رئیس مجلس به شورای نگهبان برای اظهارنظر فرستاده شود و اگر مشکلی نداشته باشد ظرف حداکثر 2 ماه آینده برای اجرا ابلاغ خواهد شد.
در این لایحه که شامل 26 ماده‌قانونی است، بر جلوگیری از آلودگی و فرسایش خاک تأکید شده است و به گفته مدیرکل دفتر آب‌وخاک سازمان حفاظت محیط زیست، موضوعات مدنظر سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی را در خصوص بحث مانده کود، سموم شیمیایی، آلودگی و فرسایش خاک در بر دارد.
علی مریدی اظهار داشت: موضوعی که در لایحه حفاظت از خاک مدنظر قرارگرفته، حفاظت فیزیکی خاک و جلوگیری از فرسایش است که در آیین‌نامه‌هایی که باید در قالب قانون برای اجرای این لایحه با هدف جلوگیری از فرسایش خاک اعم از پیشگیری و کنترل تصویب شود، دیده خواهد شد.
مریدی به آلودگی خاک در کشور اشاره کرد و گفت: آلودگی خاک در کشور ما ناشی از استفاده نادرست از کود و سموم شیمیایی است، خاک یکی از پایه‌های حیاتی برای تولید مواد غذایی است که اگر در آن آلودگی داشته باشیم به‌طور مستقیم از طریق ریشه گیاه جذب و وارد چرخه غذایی ما می‌شود برای همین آلودگی خاک بسیار مهم است.
وی تأکید کرد: بر همین اساس در این لایحه این موضوع به صورت ویژه دیده شده است، استانداردهایی که باید برای تولید کود و سموم شیمیایی و نحوه استفاده از آنها تدوین شود، همچنین نظارت و پایشی که باید برای استفاده درست این مولفه های شیمیایی صورت گیرد تا بیش از حد مصرف نشود به خوبی دیده شده است زیرا اگر خاک آلوده شود از طریق گیاهان وارد چرخه غذایی می‌شود.
مریدی گفت: موضوع دیگر به بحث پسماند و آلودگی هایی بر می گردد که از طریق دفع نامناسب پسماند صورت می‌گیرد، در این لایحه برای آن جرایم خاصی دیده شده است و بسیار پیگیر بودیم تا این جرایم وارد حسابی شود که برای محیط‌زیست کشور هزینه شود.
وی اظهار داشت: یکی از نقص های بزرگ در قانون ما، بحث عوارض آلایندگی است، پول اخذ شده از صنایع آلاینده به حساب شهرداری واریز می‌شود و در امور شهری مانند جدول کشی و رنگ خیابان ها هزینه می‌شود. بسیار تلاش کردیم تا این جرایم وارد حسابی شود تا محیط‌زیست بتواند آن را در راستای بهبود وضعیت محیط‌زیستی هزینه کند اما تاکنون موفق نشده ایم.
مریدی ادامه داد: اما در لایحه حفاظت از خاک تلاش کردیم تا جرایم ناشی از آلودگی خاک توسط پسماندها به خزانه دولت واریز و با نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست برای بهبود محیط‌زیست و یا اصلاح آلاینده‌ها هزینه شود که مورد موافقت قرار گرفت.
وی گفت: بنابراین بر اساس لایحه حفاظت از خاک، صنایع یا افرادی که به صورت متخلف پسماند را وارد محیط می‌کنند باید جریمه پرداخت کنند و میزان جریمه بر اساس میزان و نوع پسماند تعیین می‌شود. این موفقیت بسیار بزرگی است.
مدیرکل دفتر آب‌وخاک سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه اجرای این لایحه نیازمند تصویب آیین نامه است، افزود: بعد از اینکه این لایحه در شورای نگهبان تصویب و به دولت ابلاغ شد، باید در جلساتی که با حضور سازمان‌های مرتبط مانند محیط‌زیست و وزارت جهاد کشاورزی برگزار می‌شود آیین نامه های اجرایی این لایحه تهیه و بعد از ارسال به کمیسیون زیر بنایی دولت تصویب و سپس اعلام شود.
5656
منبع
